Nặng tính bao cấp, ngành y tế khó thu hút vốn đầu tư

Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính (Bộ Y tế), ông Phạm Lê Tuấn cho biết, đầu tư cho y tế lâu nay chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước. Theo đó, tổng chi cho y tế tuy có tăng hàng năm, song vẫn ở mức thấp, chỉ bằng 5-6% GDP. Trong khi đó, chi y tế bình quân đầu người ở Việt Nam có xu hướng tăng qua các năm (năm 2000 là 21 USD/người/năm, năm 2005 là 38 USD/người/năm và năm 2008 là 66 USD/người/năm).

Theo ông Tuấn, với mức đầu tư trên, hầu hết cơ sở vật chất của ngành y tế đều đã cũ, không đáp ứng yêu cầu khám chữa bệnh của người dân. Trong bối cảnh đó, những năm qua, Chính phủ đã đồng ý để ngành y tế đầu tư cơ sở vật chất bằng trái phiếu Chính phủ. Ngoài ra, ngành y tế đã đưa ra nhiều giải pháp để huy động vốn đầu tư, nhưng việc thực hiện không được suôn sẻ.

Cụ thể, đối với đầu tư tư nhân, thời gian qua, đã có 97 bệnh viện tư nhân được thành lập, tập trung nhiều nhất ở TP.HCM với 30 bệnh viện, Hà Nội 12 bệnh viện và một số tỉnh, thành khác. Điểm chung của các bệnh viện tư nhân là quy mô còn khiêm tốn, số giường bệnh chỉ chiếm 3,7% tổng số giường bệnh công lập và thường tập trung vào các dịch vụ có khả năng sinh lời.

Với việc huy động vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, kết quả đạt được cũng chưa khả quan. Theo báo cáo của Bộ Y tế, đến giữa năm 2010, cả nước mới thu hút được 70 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành y tế, với số vốn gần 1 tỷ USD.

Một trong những trở ngại của việc huy động vốn cho y tế là đầu tư cho ngành này đòi hỏi vốn lớn, nhưng việc thu hồi vốn lại chậm. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong lĩnh vực y tế còn nhiều bất cập, chưa thật hấp dẫn nhà đầu tư. Ngành y tế Việt Nam còn mang nặng tính bao cấp, thiếu chuyên nghiệp, chưa xác định rõ chiến lược, định hướng.

Ngoài ra, ngành y tế chưa có chiến lược phát triển bổ trợ giữa hệ thống bệnh viện công và tư; chưa có quy hoạch phát triển các lĩnh vực mà Nhà nước bắt buộc phải đầu tư và vận hành, các lĩnh vực và địa bàn nhà nước mà tư nhân có thể đầu tư và cung cấp dịch vụ. Vẫn còn quan niệm chưa đúng về hệ thống tư nhân, gắn phạm trù tư nhân với ý nghĩa vụ lợi, chạy theo lợi ích và chất lượng kém.

Để tăng hiệu quả thu hút các nguồn vốn ngoài nhà nước vào lĩnh vực y tế, theo ông Alain Barbu, Giám đốc quản lý Danh mục dự án Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, Việt Nam cần có cơ chế ưu đãi cụ thể về thuế, đất đai, cơ chế hoạt động, chính sách phát triển thị trường vốn và tín dụng đầu tư, chính sách phát triển nguồn nhân lực y tế...

Ngoài ra, các hãng, công ty hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận luôn cần khuôn khổ pháp lý tốt để giải quyết xung đột lợi ích giữa các cơ quan, cá nhân thuộc hệ thống nhà nước và tư nhân. Theo đó, ngành y tế phải coi các tổ chức, hệ thống y tế tư nhân là một bộ phận của hệ thống y tế quốc gia, từ đó xây dựng quan điểm đúng đắn về hệ thống y tế lồng ghép và hợp tác công tư trong hệ thống nhà nước. Bảo hiểm y tế phải mở rộng cả sang hệ thống bệnh viện tư nhân.