Lưu ý khi dùng propranolol điều trị tăng huyết áp

Propranolol là thuốc chẹn beta- adrenergic chỉ định điều trị tăng huyết áp. Ngoài ra thuốc còn được sử dụng trong đau thắt ngực do xơ vữa động mạch vành, loạn nhịp tim (loạn nhịp nhanh trên thất...), nhồi máu cơ tim, đau nửa đầu, run vô căn, hẹp động mạch chủ phì đại dưới van, u tế bào ưa crom; Ngăn chặn chết đột ngột do tim, sau nhồi máu cơ tim cấp, điều trị hỗ trợ loạn nhịp và nhịp nhanh ở người bệnh cường giáp ngắn ngày (2-4 tuần), ngăn chặn chảy máu tái phát ở người bệnh tăng áp lực tĩnh mạch cửa và giãn tĩnh mạch thực quản.

Trong điều trị tăng huyết áp, liều dùng phải dựa trên đáp ứng của mỗi cá thể. Có thể dùng độc lập propranolol hoặc phối hợp với thuốc lợi tiểu. Thời gian để đạt được đáp ứng hạ áp từ vài ngày tới vài tuần.

Khi muốn ngừng thuốc phải ngừng thuốc từ từ, nên dùng thận trọng ở người có dự trữ tim kém, tránh dùng thuốc trong trường hợp suy tim rõ nhưng có thể dùng khi các dấu hiệu suy tim đã được kiểm soát. Do thuốc tác dụng làm chậm nhịp tim, nếu nhịp tim quá chậm cần phải giảm liều. Thuốc không ảnh hưởng tới khả năng lái xe và vận hành máy móc.

Tuy nhiên khi dùng thuốc có thể gặp các tác dụng không mong muốn do thuốc gây ra. Hầu hết tác dụng phụ đều nhẹ và thoáng qua, rất hiếm khi phải ngừng thuốc. Về tim mạch có thể gây nhịp chậm, suy tim sung huyết, blog nhĩ thất, hạ huyết áp, ban xuất huyết giảm tiểu cầu, giảm tưới máu động mạch thường là dạng Raynaud. Một số tác dụng về thần kinh thường hồi phục sau khi ngừng thuốc. Khi điều trị kéo dài với liều cao có thể gặp: đau đầu nhẹ, chóng mặt, mất điều hòa, dễ bị kích thích, giảm thính giác, rối loạn thị giác, ảo giác, lú lẫn, mất ngủ, mệt nhọc, yếu ớt, trầm cảm dẫn tới giảm trương lực. Hội chứng não thực thể biểu hiện bằng mất phương hướng về thời gian và không gian, giảm trí nhớ ngắn hạn, dễ xúc động, dị cảm ở bàn tay, bệnh thần kinh ngoại biên. Tiêu hóa có thể thấy buồn nôn, nôn, co cứng thành bụng, đau thượng vị, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi...

Cần điều chỉnh liều khi dùng phối hợp với các thuốc sau: cimetidin, adrenalin, quinidin, thuốc chống loạn nhịp loại 1, clonidin, clorpromazin, lidocain, nicardipin, rifampicin... Phải rất cẩn trọng khi dùng các thuốc chứa adrenalin cho người bệnh đang dùng thuốc chẹn beta-adrenergic, do thuốc có thể gây nhịp chậm, co thắt và tăng huyết áp trầm trọng..

Dùng phối hợp với thuốc giảm catecholamin như reserpin cần phải theo dõi chặt chẽ vì làm suy giảm quá mức thần kinh giao cảm sẽ gây nên hạ huyết áp, chậm nhịp tim, chóng mặt, ngất, hoặc hạ huyết áp tư thế.

Thận trọng khi dùng thuốc chẹn beta cùng với thuốc chẹn kênh canxi, đặc biệt với verapamil tiêm tĩnh mạch vì cả hai tác nhân này đều có thể ức chế co cơ tim hoặc giảm dẫn truyền nhĩ thất. Có trường hợp dùng  phối hợp tiêm thuốc chẹn beta và verapamin đã gây nên biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở người có bệnh về cơ tim nặng, suy tim sung huyết hoặc nhồi máu cơ tim mới. Không dùng đồng thời thuốc này với haloperidol (gây hạ huyết áp và ngừng tim). Các thuốc chống viêm không steroid có thể làm giảm tác dụng hạ huyết áp của các thuốc chẹn beta.

Khi bệnh nhân đã được bác sĩ chỉ định cho dùng thuốc điều trị tăng huyết áp, cần phải tuân thủ điều trị về liều lượng, số lần uống thuốc trong ngày. Tuyệt đối không được tự ý bỏ thuốc, thay thuốc. Nếu có bất thường xảy ra trong quá trình dùng thuốc người bệnh cần báo cho bác sĩ điều trị biết để có cách xử lý phù hợp.

(Theo BS. Ngọc San // Suckhoe & Ðoisong)