Nghỉ thai sản 6 tháng: Người mừng, kẻ lo

Lãnh đạo Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ LĐ-TB-XH) khẳng định, tính tới thời điểm 1/5 khi Luật Lao động mới được chính thức áp dụng, nếu nữ lao động vẫn đang trong thời kỳ nghỉ thai sản thì sẽ tiếp tục được nghỉ thêm 2 tháng nữa. Tuy nhiên tới thời điểm này cơ quan chức năng vẫn chưa ban hành văn bản thông tư hướng dẫn về cơ sở.

Lao động thắc mắc, DN lúng túng

Tới thời điểm này, nhiều DN vẫn tỏ ra lúng túng trước thời gian áp dụng quy định nghỉ thai sản mới. Trường hợp tại một công ty thiết bị y tế (KCN Quang Minh, Mê Linh, Hà Nội), có hai nữ công nhân nghỉ thai sản vào đầu tháng 1/2013. Khi 2 nữ công nhân này lên công ty hỏi về chế độ nghỉ thai sản thì nhân viên quản lý cũng chưa biết trả lời ra sao do chưa nhận được công văn hướng dẫn của Bảo hiểm Xã Hội Việt Nam.

Khi tìm hiểu, PV cũng gặp không ít trường hợp nữ công nhân thắc mắc sinh con vào ngày 1/1/2013 nhưng lại chỉ được nghỉ 4 tháng. "Tại sao những người sinh con chỉ chậm hơn tôi mấy tiếng, sang ngày 2/1 thì lại được nghỉ 6 tháng, còn chúng tôi lại không", chị G, một nữ công nhân tại nhà máy chế biến thực phẩm ở KCN Quang Minh bức xúc.

Tới thời điểm này, nhiều chị em vẫn chưa rõ thời điểm áp dụng quy định nghỉ thai sản mới

Thừa nhận chính bản thân mình cũng phải tiếp nhiều cuộc gọi điện thoại yêu cầu giải thích quy định nghỉ thai sản mới, anh Nguyễn Đình Thắng, Phó Chủ tịch Công đoàn các KCX-KCN Hà Nội bày tỏ: "Hiện tại, chúng tôi cũng chưa nhận được bất kỳ thông tư, văn bản hướng dẫn thi hành Bộ Luật Lao động mới. Tuy nhiên, để chủ động trong công việc, cách đây nửa tháng chúng tôi đã tổ chức gặp mặt đại diện phía công đoàn tại KCN-KCX để phổ biến những quy định mới. Tuy nhiên không biết họ đã về phổ biến tại doanh nghiệp hay chưa?".

Về phía doanh nghiệp, chị Nguyễn Thị Vân Anh, Phó GĐ công ty bao bì O.M (Mê Linh, Hà Nội) thẳng thắn cho biết: "Thực ra không ai thích cho nhân viên nghỉ 6 tháng nhưng đã là quy định của Nhà nước thì mình phải tuân theo. Bởi trong thời gian công nhân nghỉ thai sản, công ty phải bố trí người khác đảm nhiệm công việc của người nghỉ. Nhưng có những công việc không bố trí người khác kiêm nhiệm được thì công ty buộc phải tuyển người mới. Khi người nghỉ thai sản đi làm trở lại thì sẽ phải bố trí việc khác cho họ".

Để giải quyết khó khăn này, công ty của chị Vân Anh đã có chủ trương khuyến khích nhân viên nếu nghỉ 4 tháng hoặc ít hơn sẽ có thưởng. "Cách này sẽ giúp cho công ty đỡ khó khăn đồng thời vẫn bảo đảm quyền lợi người lao động", vị nữ Phó GĐ này cho biết.

Tăng áp lực cho nữ lao động tại DN tư nhân

Khi nghe tin đã mang thai đứa con đầu lòng, chị T., một nhân viên công ty truyền thông, hỗ trợ khách hàng các mạng viễn thông chưa hết vui mừng thì lại bị ảm ảnh bởi nguy cơ thất nghiệp đang treo lơ lửng trên đầu. Nhắc lại những trường hợp mang thai gần đây cũng bị công ty "hành" bằng cách này hay cách khác để buộc phải nghỉ việc khi không chịu nổi "nhiệt", chị T. thở dài: "Thời buổi kinh tế khó khăn, công ty lại đang thừa người nên họ chỉ muốn tìm cớ cắt việc cho êm xuôi. Giờ mình mới mang thai được 2 tháng, bụng nhỏ nên chưa ai biết chứ nếu không thì... nghỉ việc là cái chắc".

Lo lắng của chị T. không phải là không có có cơ sở khi mới đây ở công ty chị đã có 2 nhân viên nữ buộc phải xin nghỉ việc với lý do không thể đáp ứng được công việc. "Hai nhân viên này đã có hợp đồng chính thức nhưng vì chưa được 1 năm đã có thai nên công ty lại giáng xuống cấp thử việc, phải đóng 100% phí bảo hiểm, không được hưởng bất kỳ chế độ nào", chị T. kể.

Theo chuyên gia, nữ lao động trên thị trường lao đông sẽ bị tăng áp lực khi DN gia tăng phân biệt đối xử

Trong khi đó, trao đổi với PV, bà Nguyễn Kim Lan, điều phối viên quốc gia các vấn đề về giới thuộc Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) dẫn ra quy định của Luật Lao động khẳng định: Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động có thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp các bên tự thỏa thuận được với nhau về việc chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn.

"Luật là vậy song thực tế các DN, đặc biệt khu vực tư nhân luôn tìm cách làm khó nữ lao động khi mang thai hoặc chuyển vị trí công tác của họ sang chỗ không thuận lợi", bà Lan nói.

Về quy định tăng thời gian thai sản lên 6 tháng, theo bà Lan đã vô tình càng làm tăng bất cập, phân biệt đối xử với lao động nữ trong quá trình tuyển dụng của DN vốn tồn tại bấy lâu. "DN sẽ ưu tiên tuyển nhân viên nam và có chế độ đãi ngộ cao hơn so với nhân viên nữ. Chỉ ở những ngành không thể tuyển nhân viên nam thì DN mới bắt buộc phải tuyển nhân viên nữ, tuy nhiên những ngành này đều cho thu nhập thấp như may mặc, da giày... ", bà Lan nhận định.

Cũng theo bà Lan, quy định nghỉ thai sản 6 tháng được cho là tạo điều kiện thuận lợi và mang lại lợi ích cho nữ lao động trong khu vực hành chính nhà nước là chủ yếu, song đối tượng này lại chiếm tỉ lệ nhỏ. "Phần lớn nữ lao động tại khu vực kinh tế tư nhân, khu vực lao động tự do thì lại không được hưởng lợi từ quy định này", đại diện ILO nhận định.