Lương tối thiểu và mức sống tối thiểu: “Biết rồi, khổ lắm…”

Việc lương tối thiểu chưa đáp ứng được nhu cầu sống tối thiểu một lần nữa lại được xới lên. Tuy nhiên, vẫn lại là những câu chuyện cũ kiểu “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”...

Điệp khúc “không đủ sống”

Tại cuộc hội thảo bàn về vấn đề mức lương tối thiểu và mức lương đủ sống được Uỷ ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội tổ chức hôm qua, 12/4, Viện Công nhân và Công đoàn, thuộc Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam tiếp tục đưa ra những con số khẳng định mức lương tối thiểu hiện nay chỉ đáp ứng được hơn 50% mức sống tối thiểu.

Theo khảo sát mới nhất của cơ quan này, được thực hiện tại các loại hình doanh nghiệp ở 10 tỉnh thành trên cả nước thì mức sống tối thiểu của một lao động thuộc vùng 1 khoảng 3,7 triệu đồng/tháng (bao gồm nhu cầu lương thực, thực phẩm là 888 nghìn/tháng; nhu cầu phi lương thực, thực phẩm (chỗ ở, đi lại, hưởng thụ văn hoá…) khoảng 1,3 triệu đồng/tháng;  và nhu cầu nuôi 1 con là 1,55 triệu đồng/tháng).

Trong khi đó, mức lương tối thiểu tại vùng này hiện là 2 triệu đồng/tháng. Như vậy, mức lương tối thiểu hiện chỉ đáp ứng được 53,2% mức sống tối thiểu.

Viện Công nhân và Công đoàn cũng cho biết, nếu đem cách tính toán trên áp vào tiền lương tối thiểu chung (1.050.000 đồng/tháng), thì chỉ đáp ứng được 28% nhu cầu sống tối thiểu cho lao động vùng 1.

Thông tin mà kết quả khảo sát đưa ra không mới, nó gần như  là một điệp khúc được lặp đi lặp lại từ năm này qua năm khác, phản ánh thực tế là mức lương tối thiểu hiện nay còn thấp, không đủ cho người lao động có thể trang trải một mức sống tối thiểu. Mặc dù trên lý thuyết là phù hợp với kinh tế thị trường, nhưng thực tế là chưa đảm bảo được mục tiêu tái sản xuất sức lao động, chưa nói đến việc tích luỹ

Về vấn đề này, tổ chức Oxfam Việt Nam cũng nhận định, khi mức lương không đủ sống, người lao động bắt buộc phải làm thêm giờ để có thể nuôi sống được gia đình, phải cắt giảm những chi tiêu đã được xem là tối thiểu nhất; và thậm chí không tiết kiệm nổi cho các chi tiêu đột xuất như ốm đau, hiếu, hỷ…

Tổ chức này còn cho rằng, lương tối thiểu thấp sẽ tác động đến không chỉ cuộc sống hiện tại mà cả cuộc sống trong tương lai của người lao động.

Đó là việc, nhiều người đang hưởng lương hưu phải sống một cuộc sống nghèo khổ. Và sẽ có ít nhất 9,4 triệu lao động đang đóng bảo hiểm xã hội sẽ tham gia vào một lớp người nghèo mới khi họ nghỉ hưu.

20 năm tìm đáp án

Mức lương tối thiểu hiện nay là thấp, không đủ sống, cần phải điều chỉnh… Tuy nhiên, điều chỉnh như thế nào, lấy gì để điều chỉnh, lại là bài toán khó tìm lời giải.

Ông Lê Xuân Thành - Phó vụ trưởng Vụ Tiền lương (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) nói, vấn đề cải cách tiền lương, làm thế nào để lương tối thiểu đáp ứng được mức sống tối thiểu đã được “tranh cãi” hơn 20 năm nay, và vẫn chưa tìm ra được đáp án.

Tuy nhiên, theo ông thì vấn đề cải cách tiền lương hay điều chỉnh tiền lương tối thiểu không chỉ phụ thuộc vào mức sống của người lao động.

“Nếu là lương khu vực nhà nước còn phụ thuộc vào ngân sách, còn khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước thì phụ thuộc vào kết quả sản xuất kinh doanh, năng suất lao động, khả năng chi trả của doanh nghiệp… Khi trình độ tay nghề kém, năng suất lao động thấp,  tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn…, người lao động cũng không thể “đòi hỏi” doanh nghiệp phải chi trả một mức lương cao được”, ông Thành nhấn mạnh.

Vụ phó Vụ Tiền lương lấy ví dụ cụ thể trong năm 2013, dự báo tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp vẫn tiếp tục gặp nhiều khó khăn, vì thế, Chính phủ đã phải quyết định điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng từ ngày 1/1/2013 tăng ở mức 16 đến 18% ( trong khi mức dự kiến ban đầu là 35 đến 37%). Đối với khu vực hưởng lương ngân sách, mức điều chỉnh sẽ là 1,15 triệu đồng/tháng từ 1/7/2013 thay vì điều chỉnh lên 1,3 triệu đồng từ 1/5/2013 như đã trình.

Như vậy, nếu điều chỉnh mức lương tối thiểu theo đúng lộ trình thì mức tăng sẽ rất lớn và doanh nghiệp không chịu được. Còn nếu điều chỉnh để đảm bảo ngay nhu cầu sống tối thiểu của người lao động thì rất nhiều doanh nghiệp phá sản và tất yếu tình trạng thất nghiệp sẽ tăng cao.

Đồng quan điểm trên, ông Bùi Sĩ Lợi, Phó chủ nhiệm Uỷ ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng cho rằng, khó có thể cải cách tiền lương khi ngân sách có hạn, mà số lao động biên chế lại tăng cao hằng năm. Muốn tăng lương, chắc chắn phải rà soát, thanh lọc lại và cắt giảm biên chế một số vị trí, thành phần.

“Những giải pháp cải cách, điều chỉnh tiền lương sao cho phù hợp sẽ được đưa ra bàn bạc và thảo luận thêm vào cuối tháng Tư này”,  ông Lợi cho biết.

(Theo Vneconomy)