Đại lý ôtô, xe máy tại Việt Nam: Hết thời “hốt bạc”

Lượng xe tồn đọng của các DN sản xuất lắp ráp trong nước và nhập khẩu hiện lên tới hàng chục ngàn chiếc

Vậy còn tình hình của các đại lý, chi nhánh hiện nay ?

Chạy đua mở đại lý

Sự ra đời của các đại lý ôtô và xe máy gắn với sự xuất hiện của các liên doanh sản xuất, lắp ráp ôtô xe máy tại VN cách đây hơn 15 năm. Vào thời điểm đó cho đến nay cách đây vài ba năm, các đại lý, chi nhánh này được xem như là nơi hái ra tiền, nhất là những đại lý, chi nhánh của những thương hiệu được thị trường Việt ưa chuộng như Toyota, Ford, Kia… đối với ôtô và Honda, Yamaha… đối với xe máy. Điều này lại càng đúng hơn vào những thời điểm mà người mua xe phải cạy cục, xin xỏ, thêm tiền, làm đủ mọi cách mới mua được chiếc xe. Chính vì sự hái ra tiền đó mà có hẳn những cuộc chạy đua xin làm đại lý, nhưng điều này không hề đơn giản. Bản thân mỗi liên doanh tự đề ra những tiêu chuẩn làm đại lý của riêng mình và về cơ bản muốn được làm đại lý cho một hãng ôtô thì không đơn giản cứ có nhiều tiền là được, mà còn phụ thuộc vào chiến lược phát triễn của hãng, các mối quan hệ (được xem là yếu tố quan trọng nhất), vị trí, diện tích đất đai, hệ thống nhân lực, kỹ thuật… Trước đây, chỉ những DN có liên quan hoặc nằm trong hệ thống của các hãng (Liên doanh, nhà cung ứng phụ tùng…) và chính các đối tác liên doanh trong nước mới được lựa chọn làm đại lý của hãng đó. Rất ít các nhà đầu tư tư nhân được chọn. Nhìn chung mỗi liên doanh chỉ có khoảng năm, bảy đại lý trên cả nước, chủ yếu đặt tại các TP lớn, khu vực trung tâm như Hà nội, TPHCM, Đà Nẵng… Chính vì sự ít ỏi của các đại lý, trong khi nhu cầu mua xe của người dân rất lớn nên doanh số của những đại lý rất lớn như đại lý G có những năm đã bán ra khoảng 3000 xe. nếu tính trung bình mỗi xe 600 triệu đồng thì doanh thu một năm của đại lý này phải lên tới 18 ngàn tỉ đồng. Nói chung ở thời kỳ này, đại lý ôtô, xe máy nào cũng lãi lớn.

Giai đoạn rầm rộ ra đời các đại lý ôtô, xe máy phải tính đến thời điểm cách dây khoảng 5, 6 năm, khi mà chính sách nhập khẩu xe cũ và mới được nới lỏng. Sự rầm rộ này bắt nguồn từ chính chính sách đầu tư mở rộng hệ thống bán hàng, dịch vụ của các liên doanh nhằm cạnh tranh với các Showroom xe nhập khẩu (cả cũ lẫn mới) được xây dựng ồ ạt ở khắp nơi. Tính đến nay, chỉ tính riêng các thành viên của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô VN (Vama) cũng đã có tới gần 800 đại lý, chi nhánh bán hàng, dịch vụ sửa chữa trên cả nước( mỗi hãng, nhà sản xuất, lắp ráp có khoảng 30 đại lý, chi nhánh). Cộng thêm với gần 2000 các Showroom, cty nhập khẩu, kinh doanh xe nhập khẩu đang tạo nên một sự cạnh tranh quyết liệt, gay gắt giữa chính các đại lý của các hãng cũng như chính đại lý trong cùng một hãng. Và khi gặp tình trạng thị trường ôtô ế ẩm như hiện nay, chính các đại lý sẽ hứng chịu đầu tiên.

Gánh nặng đè lên vai

Tính sơ bộ hiện nay các liên doanh đang tồn kho hàng chục ngàn xe do tình hình sụt giảm của thị trường. Điều này ảnh hưởng lớn đến các hãng sản xuất, lắp ráp, nhưng thiệt hại nặng nề nhất phải kể đến chính các đại lý. Cho dù các hãng sản xuất, lắp ráp chưa lỗ, nhưng nhiều đại lý cho biết họ đã lỗ, nhưng phải chấp nhận bán xe duới giá thành và nếu tình hình từ nay đến cuối năm không biến chuyển thì chuyện lỗ nặng là khó tránh khỏi. Tổng giám đốc một đại lý Toyota thuộc dạng lớn nhất tại Hà Nội cho biết: “không bao giờ nghĩ đại lý bán xe của mình sẽ lỗ. Đầu năm đến nay không phải là sụt giảm nữa mà có cảm giác thị trường đứng im, không chuyển động”. Minh chứng cho điều này là ví dụ những năm trước không có xe, không đủ xe để bán với doanh số 4 - 500 xe/tháng thì nay chỉ còn khoảng 10 - 20 xe/tháng. Cũng may là đại lý còn có một hệ thống sửa chữa dịch vụ hiện đại và luôn đông kín khách, đủ bù đăp chi phí hoạt động. Những đại lý ở tỉnh nhỏ, xa, mới ra đời thì còn bi đát hơn nhiều và phải chấp nhận bán lỗ nhằm trả lãi ngân hàng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc các đại lý ôtô phải chịu thiệt hại lớn hơn các nhà sản xuất lắp ráp, nhưng cơ bản là:

Thứ nhất là vấn đề phân bổ theo kế hoạch. Hàng năm các hãng dựa vào khả năng, năng lực và sự đề xuất của đại lý đối với từng mẫu xe để tiến hành nhập khẩu, lắp ráp. Nếu kế hoạch của các đại lý không đúng sẽ dẫn đến việc thiếu xe để bán ( khi thị trường tiêu thụ tốt) và tồn kho khi thị trường ế ẩm. Như vậy, có thể nói, sự tồn đọng hàng chục ngàn xe hiện nay chủ yếu là sự tồn đọng của các đại lý chứ không phải của các hãng. Vì vậy, đại lý gánh chịu lỗ nặng dầu tiên là chuyện đương nhiên.

Thứ hai là với một thị trường nhỏ như của VN nhưng lại có quá nhiều đại lý, Showroom tạo nên một sự cạnh tranh quá gay gắt, thị trường càng sụt giảm thì việc chạy đua bán hàng, tung ra các chương trình khuyến mãi…càng lớn đồng nghĩa với lợi nhuận càng ít, thậm chí là nhiều đại lý luôn trong tình trạng lỗ.

Thứ ba là trong một thị trường như vậy thì những DN mới đầu tư làm đại lý càng chịu nhiều thiệt thòi nhất. Lý do: Ngoài việc đầu tư vốn lớn (chủ yếu là vốn vay) thì những đại lý mới thành lập được 2-4 năm thường được phân bổ số lượng xe ít trong 2 - 3 năm đầu (Vào thời điểm thị trường đang sôi động, họ lại không có xe để bán). Đến thời điểm hiện nay, khi được hãng phân bổ theo yêu cầu, đề xuất của mình thì thị trường klại sụt giảm, không bán được hàng. Đó là chưa tính đến yếu tố tâm lý của khách hàng. Đa phần khách hàng mua xe của VN không lựa chọn những đại lý gần, trong tỉnh mà thường ra đại lý các thành phố lớn, trung tâm để mua xe.

Đến thời điểm hiện nay, thị trường ôtô vẫn tiếp tục trầm lắng và dự báo từ nay đến cuối năm may mắn thì duy trì như hiện tại, nhưng nhiều khả năng vẫn tiếp tục sụt giảm. Khó khăn của các hãng sản xuất, lắp ráp là tất yếu, nhưng trong đó rõ ràng nhất là khó khăn chồng chất của các đại lý – nơi không còn cứ ra đời là “hốt bạc” như trước đây.

(Theo Diễn đàn doanh nghiệp)