Sơn đậu căn trị viêm amidan

 Sơn đậu căn là rễ cây sơn đậu, hay còn gọi là cây quảng đậu, khổ đậu, hòe Bắc Bộ. Ở nước ta, đậu căn có nhiều ở một số tỉnh như Cao Bằng, Hà Giang, Quảng Ninh... Vào mùa thu, người ta thu hoạch rễ, rửa sạch, phơi sấy khô. Trước khi dùng, đem cắt đoạn 3 - 5cm, sao vàng. Về mặt hóa học, rễ sơn đậu chứa alcaloid, flavonoid...; matrin, oxymatrin, anagynin, methylcytisin. Ngoài ra còn có pterocarpin, sophoranon,...

Theo YHCT, sơn đậu căn có vị đắng, tính hàn, hơi có độc (khi dùng cần sao vàng), nhập vào các kinh tâm, phế, vị, đại tràng. Có tác dụng thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng, lợi hầu họng, dùng trị các bệnh sốt do viêm nhiễm đường hô hấp, viêm amidan, viêm họng, các bệnh mụn nhọt, đặc biệt nhọt độc, phù thũng, răng lợi sưng đau; còn dùng trị kiết lỵ, dùng ngoài trị côn trùng, rắn, rết cắn. Ngày dùng 4 - 12g rễ, hoặc 3 - 4,5g vỏ rễ dưới dạng bột hoặc nước sắc, thường phối hợp với một số các vị thuốc khác.

Cây sơn đậu và vị thuốc sơn đậu căn.

Cách dùng sơn đậu căn làm thuốc

Trị viêm amidan cấp tính: sơn đậu căn, ngưu bàng tử, xạ can, kinh giới, mỗi vị 9g; kim ngân hoa 12g; phòng phong, cam thảo, mỗi vị 6g. Sắc uống, ngày một thang chia 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 - 2 tuần. Hoặc: sơn đậu căn 12g, sinh cam thảo 4g, sắc uống, ngày một thang. Hoặc: sơn đậu căn, kinh giới, bạc hà, cát cánh, mỗi vị 8g, sắc uống ngày một thang. Hoặc phối hợp sơn đậu căn với hạ khô thảo, huyền sâm, bối mẫu, mỗi vị 8g dưới dạng thuốc sắc, ngày một thang chia 3 lần uống trước bữa ăn 1,5 giờ.

Trị viêm amidan mạn tính: sơn đậu căn 15g, kim liên hoa 5g, sinh cam thảo 10g. Sắc uống, ngày 1 thang, 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 3 - 4 tuần.

Trị viêm amidan, viêm họng sưng thũng, sốt cao, nuốt đau: sơn đậu căn, kim ngân hoa, mỗi vị 12g; hoàng liên 4g, hoàng bá 8g. Có thể thay hoàng liên bằng hoàng bá 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 2 - 3 lần, trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 - 2 tuần.

Trị viêm họng cấp, đau họng: sơn đậu căn 3g; nhân sâm, xạ can, mỗi vị 10g; cát cánh 7g, cam thảo 2g. Sắc uống, ngày một thang, chia 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 - 2 tuần.

Trị sưng lợi răng: sơn đậu căn, bạch cương tằm, chi tử, mỗi vị 12g; bạc hà, kinh giới, mỗi vị 6g; huyền sâm, cát cánh, cam thảo dây, mỗi vị 8g. Sắc uống, ngày một thang, chia 3 lần trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền 1 - 2 tuần. Có thể dùng sơn đậu căn dưới dạng thuốc bột: sơn đậu căn 60g, cam thảo 10g. Tất cả tán bột mịn, mỗi lần uống 3 - 6g, ngày 2 lần, trước bữa ăn 1,5 giờ. Uống liền nhiều ngày.

Ngoài ra, sơn đậu căn còn được dùng ngoài để trị mụn ngứa, côn trùng, rắn, rết cắn: sơn đậu căn tán bột mịn, thêm nước đun sôi để nguội thành hồ nhão, bôi vào vết thương. Hoặc sơn đậu căn 12g, hàn the 4g, băng phiến 0,8g. Tất cả tán bột mịn, thêm nước sôi để nguội tạo bột nhão, bôi vào vết thương.