Thuốc điều trị viêm loét đại tràng - Phần3: Methotrexate và Cyclosporine

Methotrexate

Methotrexate là một loại thuốc ức chế miễn dịch độc tế bào đồng thời có tính kháng viêm. Methotrexate thường được sử dụng lâu dài để điều trị viêm khớp dạng thấp mức độ nặng và bệnh vẩy nến. Thuốc cũng giúp điều trị những bệnh nhân bị bệnh Crohn"s mức độ vừa đến nặng khi không đáp ứng với6-MP và azathioprine hay bệnh nhân không dung nạp dược với cả hai loại thuốc này. Methotrexate cũng có tác dụng trên bệnh nhân bị viêm loét đại tràng mức độ vừa đến nặng mà không đáp ứng với corticosteroids hay 6-MP và azathioprine. Thuốc có thể dùng bằng đường uống hay chích dưới da, chích bắp mỗi tuần. Bằng đường chích thì thuốc dễ hấp thu hơn.

Một trong những biến chứng nặng của methotrexate là phát triển bệnh xơ gan khi dùng thuốc ở liều cao và lâu dài(nhiều năm). Nguy cơ tổn thương gan cao nhất ở những bệnh nhân uống nhiều rượu hay béo phì bệnh lý. Thường, sinh thiết gan định kỳ được khuyến cáo cho những bệnh nhân dùng methotrexate mà tổng liều(tính cộng dồn) là 1.5 grams hay cao hơn.

Những tác dụng phụ khác của methotrexate bao gồm giảm số lượng bạch cầu và viêm phổi.

Methotrexate không được dùng cho phụ nữ đang mang thai.

Cyclosporine

Cyclosporine (Sandimmune) là một thuốc có khả năng ức chế miễn dịch được sử dụng để phòng ngừa thải ghép sau khi ghép cơ quan, chẳng hạn như ghép gan. Ngoài ra, thuốc cũng được sử dụng cho bệnh nhân bị bệnh viêm loét đại tràng mức độ nặng và bệnh Crohn"s . Bởi vì sự tán thành trong điều trị bệnhCrohn"s nặng, cyclosporine có lẽ được sử dụng đầu tiên trong viêm loét đại tràng mức độ nặng. Cyclosporine thường được sử dụng trong đợt bùng phát của bệnh viêm loét đại tràng và ở những bệnh nhân nặng mà không đáp ứng với corticosteroids dùng đường toàn thân. Cyclopsorine dùng bằng đường tĩnh mạch sẽ có hiệu quả nhanh chóng trong việc kiểm soát triệu chứng viêm đại tràng nặng và ngăn ngừa hay làm chậm tiến trình cần phẫu thuật.

Cyclosporine cũng có thể dùng bằng đường uống,nhưng tỉ lệ tái phát khi dùng cyclopsorine bằng đường uống là cao. Tuy nhiên, có lẽ cyclosporine thường được dùng bằng đường chích tĩnh mạch trong giai đoạn bệnh cấp tính.

Tác dụng phụ của cyclosporine gồm: tăng huyết áp, suy chức năng thận, cảm giác ngứa ở các đầu chi (ngón tay, chân). Một tác dụng phụ nghiêm trọng nữa là sốc phản vệ và choáng.

Tóm tắt về thuốc điều trị.

Azulfidine, Asacol, Pentasa, Dipentum, và Rowasa, tất cả đều có chứa thành phần 5-ASA, có tác dụng kháng viêm tại chỗ. Những thuốc này có hiệu quả làm lui bệnh ở những bệnh nhân bị viêm loét đại tràng mức độ nhẹ đến vừa. Những thuốc này cũng an toàn và hiệu quả khi điều trị duy trì trong thời gian dài.

Pentasa thường dùng để điều trị bệnh Crohn"s đoạn hồi tràng vì viên nhộng Pentasa phóng thích ra thành phần 5-ASA vào ruột non tốt hơn là Asacol dạng viên. Pentasacũng được sử dụng để điều trị viêm loét đại tràng mức độ nhẹ đến vừa.

Rowasa dạng dung dịch bơm cũng an toàn và hiệu quả trong điều trị viêm loét trực tràng và đại tràng xích-ma.

Thành sulfa 5-ASA tự do (Asacol, Pentasa, Dipentum, Rowasa). Có tác dụng phụ hơn so với Azulfidine, có chứa sulfa.

Những bệnh nhân bị viêm loét đại tràng mức độ vừa đến nặng và những bệnh nhân không đáp ứng với 5-ASA , thì có thể dùngcorticosteroids bằng đường uống. Dùng corticosteroids đường toàn thân (prednisone, prednisolone, cortisone, vv.) là có hiệu quả và có tác dụng kháng viêm nhanh trong điều trị bệnh Crohn"s vùng hổng tràng, hồi tràng- đại tràng và viêm loét đại tràng.

Dùng corticosteroids bằng đường toàn thân không có tác dụng trong điều trị duy trì giai đoạn lui bệnh ở bệnh nhân bị viêm loét đại tràng. Tác dụng phụ trầm trọng có thể xảy ra khi dùng corticosteroid lâu dài.

Để giảm tối đa tác dụng phụ, corticosteroidscần phải giảm liều từ từ ngay khi giai đoạn lui bệnh đã hoàn tất. Ở những bệnh nhân lệ thuộc corticosteroid hay không đáp ứng với điều trị bằngcorticosteroid, thì phẫu thuật hay dùng thuốc ức chế miễn dịch độc tế bào cần phải được xem xét đến.

Thuốc ức chế miễn dịch độc tế bào được sử dụng để điều trị viêm loét đại tràng mức độ nặng, các thuốc này gồm azathioprine/6-MP, methotrexate, và cyclosporine.

Phẫu thuật

Phẫu thuật viêm loét đại tràng bao gồm cắt bỏ toàn bộ đại tràng và trực tràng. Phẫu thuậtnày là phương pháp điều trị triệt để. Phương pháp này cũng loại được nguy cơ ung thư đại tràng. Phẫu thuật trong điều trị viêm loét đại tràng được dành cho những bệnh nhân sau đây :

Bệnh nhân bị viêm đại tràng bùng phát và phình đại tràng nhiễm độc mà không đáp ứng nhanh chóng với thuốc.

Bệnh nhân bị viêm loét đại tràng đoạn dài hay viêm loét đại tràng trái có nguy cơ phát triển thành ung thư. Phẫu thuật cắt đại tràng là rất cần thiết khi đã xác định được tính chất tiền ung thư của lớp lót bên trong đại tràng.

Bệnh nhân bị viêm loét đại tràng mức độ nặng, kéo dài trong nhiều năm mà kém đáp ứng với điều trị thuốc.

Phẫu thuật chuẩn bao gồm cắt toàn bộ đại tràng, kể cả trực tràng. Một đường rạch da nhỏ trên thành bụng và đoạn cuối của ruột non được nối với da thành bụng dưới dạng mở hồi tràng ra da. Túi đựng phân được cột vào miệng hồi tràng. Các phương pháp mới cho phép điều tiết chỗ mở hồi tràng ra da. Túi nhỏ này giống như trực tràng giúp chứa phân. Túi này sẽ được điều tiết bằng một ống nhỏ. Người bệnh có mở hồi tràng ra da không cần phải mang theo túi.

Mới đây hơn, phẫu thuật đã được phát triển cho phép phân đi qua hậu môn một cách bình thường. Ở bệnh nhân thông hồi tràng-hậu môn, đoạn ruột già bị cắt đi, và đoạn ruột non được nối với hậu môn.Chỉ có lớp niêm mạc ở hậu môn được lấy đi, còn lớn cơ hậu môn vẫn còn nguyên vẹn. Trong phẫu thuật “ cắt trọn” này, đường đi của phân bình thường vẫn được duy trì.

Nghiên cứu nào đang được tiến hành đối với bệnh viêm loét đại tràng?

Nghiên cứu trong lãnh vực viêm loét đại tràng hiện đang rất sôi động. Một số câu hỏi được đặt ra đang cần tìm câu trả lời.Nguyên nhân, cơ chế của viêm và chọn lựa điều trị còn phải được xác định.Mới đây, các nhà nghiên cứu đã nhận diện nhiều yếu tố di truyền khác nhau trong số những bệnh nhân, cho phép họ chọn lựa một số phân nhóm bệnh nhân bị viêm loét đại tràng có đáp ứng với nhiều loại thuốc khác nhau.Các loại thuốc mới, an toàn đang phát triển. Các tiến bộ trong phẫu thuật cho bệnh này ngày càng tỏ ra có hiệu quả hơn.

Tóm lược về viêm-loét đại tràng.

Viêm loét đại tràng là viêm đoạn ruột lớn(đại tràng).

Nguyên nhân của viêm loét đại tràng vẫn chưa rõ.

Chảy máu đại tràng từng đợt, đau oặn bụng và tiêu chảy là những triệu chứng thường gặp của viêm loét đại tràng.

Chẩn đoán viêm loét đại tràng có thể thực hiện được bằng chụp đại tràng có bơm chất cản quang barium, nhưng việc quan sát trực tiếp đại tràng (nội soi đại tràng) là phương tiện chẩn đoán chính xác nhất.

Viêm loét đại tràng là nguy cơ của ung thư đại tràng.

Điều trị viêm loét đại tràng gồm thuốc và phẫu thuật.

Viêm loét đại tràng cũng có thể là nguyên nhân gây viêm khớp, đốt sống, da, gan và ống dẫn mật.

(Theo Tretoday)