Biến chứng thần kinh khi nhiễm Enterovirus 71

Enterovirus là thành viên của nhóm picornavirus, ảnh hưởng khắp nơi trên thế giới. Biểu hiện lâm sàng thường đa dạng như nổi ban, viêm kết mạc xuất huyết, viêm cơ tim, viêm ngoại tâm mạc, một số hội chứng thần kinh trung ương (thường nhất là viêm màng não vô trùng) và một số trường hợp sốt có hay không có ảnh hưởng hệ hô hấp. Về mặt lịch sử, trước đây các enterovirus được phân chia theo các nhóm nhỏ dựa vào vật chủ và tính sinh bệnh: poliovirus, coxsackievirus nhóm A, coxsackievirus nhóm B và echovirus. Kể từ năm 1970, các enterovirus mới được tìm thấy được gọi đơn giản là enterovirus và cho một số theo sau, bắt đầu bằng enterovirus 68 và kéo dài cho đến enterovirus mới nhất là 71 (được mô tả đầu tiên vào năm 1974).

Nhiễm enterovirus 71 (EV 71) có vài điểm đặc biệt như gây bệnh tay chân miệng (đối với trường hợp này thì về mặt lâm sàng không thể phân biệt với bệnh tay chân miệng do virus coxsackie A16 gây ra), với đặc điểm là bị sốt, ói, sang thương loét ở niêm mạc miệng, bóng nước ở bàn tay, bàn chân và biến chứng thần kinh. Enterovirus 71 lây  qua đường phân - miệng và có lẽ cũng lây qua đường hô hấp. Enterovirus 71 có  khuynh hướng gây ra biến chứng thần kinh trong giai đoạn cấp, nhưng ngược lại thì coxsackie A16 không có ảnh hưởng này. Trẻ dưới 4 tuổi thường có các biểu hiện thần kinh nặng nhất như viêm màng não, viêm thân não, viêm tiểu não và liệt như viêm tủy xám. Các biến chứng thần kinh do nhiễm enterovirus 71 thỉnh thoảng có thể gây tử vong hay để lại di chứng nặng nề. Ngoài các biểu hiện nặng nề trên thì nhiễm enterovirus 71 cũng có thể gây các bệnh lý thần kinh như viêm màng não vô trùng, hội chứng Guillain-Barré, viêm tủy cắt ngang cấp, co giật do sốt, hội chứng tăng áp lực nội sọ lành tính, hội chứng giật cơ mắt - giật cơ.

Đã có nhiều mô tả về các dịch bệnh do nhiễm EV 71, đặc biệt là các biến chứng thần kinh do EV 71 vì chúng thường để lại di chứng nặng nề. Trên thế giới, dịch bệnh gần nhất là vào năm 1998 ở Đài Loan, ghi nhận 320 trẻ phải nhập viện vì các biến chứng thần kinh, trong đó có ít nhất 55 trẻ bị tử vong. Đây là dịch lớn thứ ba sau hai lần bùng phát dịch trước đó (lần thứ nhất ở Bulgaria năm 1975 và lần thứ hai ở Malaysia năm 1997). Bùng phát dịch ở Đài Loan ghi nhận biến chứng thần kinh thường nhất là viêm trám não với tỷ lệ tử vong 14%. Các triệu chứng thần kinh thường xuất hiện từ 2 - 5 ngày sau khởi phát sang thương da, niêm mạc hay sốt. Có ba hội chứng thần kinh được ghi nhận: viêm màng não vô trùng (7%), liệt mềm cấp (10%) và viêm trám não (90%). Không có sự khác biệt có ý nghĩa về số lượng tế bào, đặc điểm sinh hóa của dịch não tủy giữa ba nhóm biểu hiện thần kinh này. Các trường hợp viêm màng não vô trùng hồi phục khoảng 5 ngày  sau  khởi bệnh và không để lại di chứng thần kinh. Có 4 trường hợp liệt mềm cấp trong đó 2 trường hợp hồi phục hoàn toàn, 1 còn di chứng yếu nhẹ và 1 trường hợp bị teo cơ. Liệt mềm do EV 71 không thể phân biệt với liệt do poliovirus. Tác nhân EV 71 hiện nay là một trong những nguyên nhân chính gây viêm tủy xám (sau khi đã khống chế  được viêm  tủy xám do poliovirus). Viêm trám não để lại di chứng thần kinh trong 14% các trường hợp.

(Theo Tretoday)