Hội thảo về các bệnh truyền nhiễm mới nổi tại Việt Nam

Lần đầu tiên các bên về sức khỏe con người, thú ý và môi trường cùng thảo luận về giám sát sức khỏe động vật hoang dã trong hội thảo “Các bệnh truyền nhiễm mới nổi và động vật hoang dã tại Việt Nam - Hiện trạng và tầm nhìn” diễn ra trong hai ngày vừa qua tại Hà Nội.

3/4 bệnh dịch ở người bắt nguồn từ động vật

Tại hội thảo, ông Nguyễn Công Dân, Phó Cục trưởng Cục Thú y cho biết, 75% bệnh mới nổi ở, bùng phát hoặc tái phát tác động đến con người ở đầu thế kỷ 21 có nguồn gốc từ động vật. Theo các nghiên cứu gần đây, Đông Nam Á được coi là một “điểm nóng” về nguy cơ bùng phát các bệnh dịch mới nổi.

Theo PGS, TS Nguyễn Thị Thu Yến, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, hiện có đến 28 bệnh truyền nhiễm cần báo cáo tại Việt Nam. Đáng chú ý là dịch bệnh điển hình trong thời gian vừa qua như cúm gia cầm (cúm A/ H5N1 ở trên gia cầm và người) và dịch SARS.

Đến nay, bệnh cúm cúm A/ H5N ở Việt Nam ghi nhận tổng số 119 ca mắc, 59 ca tử vong tại 40 tỉnh, thành (ca gần nhất tháng 4-2010). Hầu hết ca nhiễm đều có tiền sử phơi nhiễm với gia cầm ốm, chết.

Theo bà Thu Yến, virus bệnh viêm não Nhật Bản được truyền bởi tác nhân là muỗi. Lợn và chim chính là ổ chứa và là nguồn bệnh.

Bệnh dại (cụ thể là bệnh viêm não tủy cấp do virus dại) cũng là một trong những bệnh truyền nhiễm từ động vật sang phổ biến ở Việt Nam. Cụ thể, có đến 96,4% tác nhân truyền bệnh dại là chó, số còn lại là mèo. Nước miếng mang virus của các súc vật bị dại lây sang vật chủ qua vết cắn hoặc vết cào. Năm 1995, có đến 410 ca mắc bệnh dại. Năm 2003 số ca bệnh dại được hạn chế xuống còn 34 ca, nhưng sau đó tăng dần lên 131 ca vào 2007, 68 ca vào 2009 và 63 ca vào năm ngoái. Ngoài ra, còn các bệnh truyền nhiễm khác như dịch hạch, bệnh than, liên cầu lợn ở người…

Bệnh của động vật, nhưng phát hiện ở người

Theo PGS, TS Thu Yến, một trong những thách thức trong phòng chống bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người ở Việt Nam là do thiếu kinh phí, chưa nhận thức đầy đủ về các bệnh truyền từ động vật sang người, phát hiện bệnh ở động vật muộn hoặc không phát hiện được. Khi có bệnh ở người thì mới biết có bệnh ở động vật, chưa có cơ chế phối hợp trao đổi thông tin giám sát bệnh truyền nhiễm giữa thú y và y tế. Việc phát hiện bệnh ở động vật muộn hoặc không phát hiện được đã khiến bệnh trở thành dịch và khó kiểm soát hơn.

Hiện tại, danh sách 28 bệnh lây nhiễm từ động vật sang người đang bắt buộc phải theo dõi ở Việt Nam có báo cáo định kỳ hàng tuần, hàng tháng từ cấp cơ sở. Tuy nhiên, TS Yến cho rằng với quy trình quản lý vật nuôi, kiểm dịch động vật, giết mổ và tiêu thụ thịt động vật vẫn còn lỏng lẻo như hiện nay sẽ khiến cho nguy cơ lây nhiễm bệnh vẫn lớn. Bởi vậy, cần tăng cường truyền thông để người dân ý thức được về sự lây nhiễm và tự bảo vệ mình trước.

Năm 2002, đợt bùng phát bệnh SARS, bệnh dịch này chưa từng được biết đến trước đó, xuất hiện từ khu chợ ở Trung Quốc khi các nhà hàng và người làm tại chợ giết thịt chó để ăn thịt. Trong các trường hợp trên, Việt Nam là nước đi đầu trong việc đối phó, thực hiện các biện pháp hiệu quả về thú y và sức khỏe cộng đồng.

Theo Francis Donovan, Giám đốc USAID Việt Nam, tốc độ xuất hiện và lan truyền của những bệnh dịch này là mối quan ngại nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, nền kinh tế và sự phát triển. Phát triển năng lực phát hiện và đối phó với bệnh dịch một cách toàn diện, đặc biệt ở các khu vực nơi nguy cơ bệnh dịch dễ bùng phát là một đầu tư tốt vì điều này giúp tăng hiểu biết của chúng ta về bệnh dịch trên động vật hoang dã và về vai trò quan trọng của chúng đối với sức khỏe cộng đồng.

Trên toàn cầu người ta ngày càng nhận thức rõ hơn về sự kết nối giữa sức khỏe con người, thú y và sức khỏe môi trường. Việt Nam đã chứng tỏ mình là người đi đầu bằng việc dùng phương pháp tiếp cận “One Health – Một sức khỏe” trong việc phát triển chính sách về chuẩn bị cho các bệnh dịch của đất nước.

Hội thảo này nằm trong hợp phần Dự báo của Chương trình phát hiện, phòng ngừa mối đe dọa từ các bệnh mới xuất hiện (EPT) kéo dài bốn năm của Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID). Chương trình EPT bao gồm bốn dự án có tên Dự báo, Đối phó, Nhận diện và Ngăn chặn.

Qua dự án Prredict, USAID và đối tác giám sát và tăng cường năng lực địa phương tại các “điểm nóng” để nhận biết sự xuất hiện của các căn bệnh truyền nhiễm mới từ các loài động vật hoang dã nguy cơ cao như dơi, loài gặm nhấm và các loài linh trưởng không phải vượn người có thể đe dọa đến sức khỏe của con người. Cùng với khu vực hạ lưu Công-gô ở Đông và Trung Phi, khu vực Mê Công tại Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam được xem là “điểm nóng” được chú trọng trong dự án này.

(Nguồn tin: Nhân dân)