Người Việt sang Tây làm 'nô lệ xưởng đen'

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (C45) đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội mua bán người đối với vụ việc một số đối tượng trong và ngoài nước cấu kết đưa người lao động sang Liên bang Nga, sau đó cưỡng ép bóc lột sức lao động. 

Đây là điều tất yếu đối với những chiếc vòi bạch tuộc đã nhiều năm tàn nhẫn bóc lột người lao động thông qua những địa ngục trần gian mang biệt danh "xưởng đen", cái tên kinh hoàng đối với bất kỳ ai đã từng một lần trong đời bị giam cầm tại đó…

“Xưởng đen” và “xưởng trắng”

Theo điều tra riêng của PV Chuyên đề ANTG, những công xưởng may mặc chuyên bóc lột sức lao động mà người Việt làm chủ hoặc người Nga làm chủ do người Việt đứng sau giật dây là một sản phẩm khá đặc thù trên đất Nga, đặc biệt là trên địa bàn Moskva. Đó là một câu chuyện dài, liên quan đến ngành hàng may mặc do người Việt đứng đầu đã bùng nổ trên đất Nga từ thời Liên Xô cũ. Đây là một hệ thống khép kín, từ tuyển người, nhập vải, gia công sản xuất rồi kinh doanh tại các chợ đầu mối do các "tướng" (những người có số vốn tầm vài triệu USD, chưa đến tầm "soái") tại Nga thao túng.

Từ những năm 90, thế kỷ trước, nguồn hàng quần áo có quy mô lớn mà người Việt đánh sang Nga vẫn chủ yếu tập trung từ 2 nguồn: đồ thể thao của Hàn Quốc sang Nga theo đường biển và đồ Trung Quốc. Trước đó, lượng hàng người Việt đưa sang rất nhỏ, chủ yếu là hàng áo gió xách tay bằng đường hàng không và "con lợn" đi theo đường biển. Khi nguồn hàng từ Trung Quốc thống trị, nhiều người Việt đã sang ở hẳn tại các nhà máy Trung Quốc để đặt hàng đánh về Nga để bán ở chợ. Nhưng một thời gian sau, cách đánh hàng này đã bộc lộ nhược điểm: vòng quay tiền rất lớn vì hàng phải đặt trước cả mùa, chưa kể hàng nhỡ không bán chạy là "chết há mồm".

Chính vì vậy, các chủ kinh doanh người Việt đã cắt ngắn vòng quay tiền bằng cách có những chủ chỉ nhập vải về bán cho các xưởng may. Vào đầu vụ quần áo, các chủ xưởng sẽ chủ động sản xuất tại chỗ. Không rõ thời điểm chính xác, nhưng khoảng 5-7 năm gần đây, hình thức kinh doanh sản xuất kiểu này nở rộ, kiếm ăn được. Mỗi một xưởng có khoảng 200 công nhân mỗi năm sinh ra lợi nhuận ngót nghét khoảng 1 triệu USD. Tính trung bình, mỗi tháng một công nhân có thể đem lại lợi nhuận cho chủ xưởng khoảng 3.000 USD. Tất nhiên, để tối đa hóa lợi nhuận, những công nhân này sẽ bị vắt kiệt sức với cường độ làm việc có thể lên tới 14 tiếng/ngày. Vì đường đi của thị trường như vậy nên đã nảy sinh ra 2 loại xưởng sản xuất: "xưởng trắng" và "xưởng đen".

"Xưởng trắng" là những chủ xưởng đưa lao động Việt Nam sang Nga, có đóng tiền "khẩu" (công nhân được phép ở lại Liên bang Nga lao động hợp pháp, có giấy khám sức khỏe), đăng ký đầy đủ với cơ quan nhà nước, đáp ứng mọi yêu cầu về mặt bằng sản xuất, điều kiện an toàn lao động, môi trường, phòng chống cháy nổ, bản quyền mẫu mã sản phẩm... Trung bình, chi phí tiền "khẩu" cho mỗi lao động ở Nga là khoảng 1.000 USD-1.200 USD/năm. Với những xưởng may mặc quy mô từ 200 công nhân trở lên, mỗi năm, các chủ "xưởng trắng" phải bỏ ra một phí không hề nhỏ. Rất hiếm "tướng" Việt đầu tư bài bản một hệ thống "xưởng trắng" như thế này vì thủ tục khó khăn, lãi không cao, trái với tư duy "đánh nhanh thắng nhanh" của họ.

Nhưng cũng có những chủ xưởng chỉ biết tối đa hóa lợi nhuận, không quan tâm tới "khẩu" của công nhân, đã hình thành nên một hệ thống "xưởng đen", nói trắng ra là xưởng may bất hợp pháp. Những "xưởng đen" này được hình thành theo quan điểm thu lợi nhuận tối đa với mức đầu tư tối thiểu, từ máy móc cho đến điều kiện sinh hoạt của người lao động. Cũng vì "xưởng đen" thường bị các cơ quan chức năng Nga "đập" nên thông thường các ông bà chủ chấp nhận bỏ xưởng luôn nếu cần. Những ông bà chủ "xưởng đen" thường đưa công nhân sang bằng giấy tờ du lịch, chỉ có giá trị lưu trú trong thời hạn từ 30-50 ngày, rồi biến họ thành các lao động bất hợp pháp. 

Công nhân sống trong điều kiện chật chội và bị giám sát nghiêm ngặt tại những "công xưởng" tồi tàn. Ảnh: BBC.

Da của các công nhân nữ bị nổi mẩn do điều kiện vệ sinh tồi tệ và thiếu nước tắm. Ảnh: BBC.

Đón 81 lao động từ Vinastar trở về Việt Nam.

(Theo CAND)