Số hóa mô hình kinh doanh

Minh họa: Khều.

Nhiều doanh nghiệp đã chuyển đổi mô hình kinh doanh từ hình thức truyền thống sang cơ chế số hóa, xem xét lại giải pháp giá trị khách hàng (customer value proposition) song song với việc kiến tạo các mô hình điều hành linh hoạt nhằm tận dụng lợi thế cạnh tranh. Thách thức đối với các doanh nghiệp chính là việc chuyển đổi sang mô hình kỹ thuật số nên được tiến hành thế nào và tốc độ thực hiện ra sao.

Theo kết quả khảo sát các CEO toàn cầu năm 2010 của IBM, tính phức tạp của môi trường kinh doanh là thách thức lớn nhất mà CEO hiện đang phải đối mặt. Những cuộc nghiên cứu về việc số hóa mô hình kinh doanh cho thấy nhiều cơ hội và thách thức sẽ phát sinh khi các mô hình kinh doanh và điều hành mới đều dựa trên nền tảng thông tin, sự tương tác giữa khách hàng và đối tác, khả năng tổ chức của doanh nghiệp.

Yêu cầu thay đổi mô hình kinh doanh

Việc gia tăng đột biến các thiết bị di động và sự ra đời của các trang mạng xã hội đã đặt ra yêu cầu buộc các doanh nghiệp phải chuyển đổi sang mô hình kinh doanh theo hướng kỹ thuật số. Việc chọn lọc thông tin cũng như các quyết định mua sắm của khách hàng ngày nay đều được cập nhật liên tục và nhanh chóng trên các trang mạng xã hội bằng điện thoại thông minh hay các thiết bị di động khác, và việc mua hàng trực tuyến đã trở thành thói quen của không ít người tiêu dùng hiện đại. Do đó, nhiều doanh nghiệp đã xét đến việc ứng dụng công nghệ kỹ thuật số vào hoạt động kinh doanh nhằm phát triển doanh số và mở rộng phân khúc khách hàng thông qua kênh mua sắm trực tuyến.

Theo dự đoán của các chuyên gia phân tích thị trường, số lượng các ứng dụng di động được tải về sẽ tăng từ 11 tỉ năm 2010 lên đến 77 tỉ trong năm 2014. Các ứng dụng này đều được tích hợp sẵn trên băng thông rộng, cho phép người sử dụng thực hiện nhiều hoạt động khác nhau, từ hội thoại truyền hình cho đến việc giao nhận phiếu mua hàng giảm giá thực tế ở những cửa hàng gần đó. Với công nghệ di động, khách hàng luôn được kết nối và các công ty có thể tương tác với họ vào bất cứ lúc nào.

Các hình thái chuyển đổi

Theo kinh nghiệm của một số công ty, chiến lược chuyển đổi mô hình kinh doanh sang hình thức số hóa có thể được xác định dựa vào ba hình thái cơ bản: một là, tập trung vào giải pháp giá trị khách hàng và chuyển đổi mô hình điều hành; hai là, ứng dụng phương pháp toàn diện và tích hợp nhiều chức năng; ba là, kết hợp hai phương pháp nói trên đồng thời thay đổi giải pháp giá trị khách hàng và tổ chức công ty một cách linh hoạt nhất.

Mỗi công ty nên dựa vào mục tiêu chiến lược của mình, bối cảnh ngành công nghiệp, áp lực cạnh tranh và sự mong đợi của khách hàng để chọn lựa hình thái chuyển đổi sao cho phù hợp. Trong nhiều ngành công nghiệp với sản phẩm thuần vật lý (như khoáng sản hay khai thác mỏ) và yêu cầu truy cập thông tin của khách hàng không quá cao, các công ty có thể thực hiện việc chuyển đổi sang mô hình kinh doanh kỹ thuật số theo hình thái thứ nhất. Trong lĩnh vực tài chính và các dịch vụ giá trị gia tăng khác, nơi mà thông tin luôn được yêu cầu phải cung cấp trực tuyến và thông qua các thiết bị di động, các doanh nghiệp nên tập trung chủ yếu vào việc phát triển giá trị khách hàng để có thể tìm thấy những lợi ích thực tiễn, và hình thái thứ hai là thích hợp nhất. Đối với nhiều công ty, vấn đề giá trị khách hàng và hình thức điều hành cần phải được tái xác định song song theo hình thái thứ ba trước khi tiến hành số hóa một cách đồng bộ. 

Xác định lại giải pháp giá trị khách hàng

Dựa vào thông tin và kết quả phân tích hiện có, doanh nghiệp hoàn toàn có thể tái xác định giải pháp giá trị khách hàng, từ đó tiến hành cải tiến giá trị này trên ba cấp độ: tăng cường, mở rộng hay xác định lại giá trị trải nghiệm của khách hàng.

Thứ nhất là việc tăng cường sản phẩm và dịch vụ cho trải nghiệm tiêu dùng tốt hơn. Trong tất cả các ngành công nghiệp, nhiều công ty thường thêm vào sản phẩm truyền thống của mình một vài tính năng và dịch vụ mới để phục vụ người tiêu dùng. Các công ty sản xuất xe hơi như Volvo hay BMW đã nâng cao kinh nghiệm về xe hơi cho khách hàng bằng cách cung cấp khả năng truy cập vào các phương tiện truyền thông kỹ thuật số và tính năng bảo mật đặc biệt – như các cảm biến phát hiện hoạt động trong điểm mù. Đội ngũ thiết kế của công ty đồ chơi Lego đã nhờ vào sự giúp đỡ của cộng đồng ảo mới có thể kiến tạo ra các sản phẩm robot thế hệ mới.

Thứ hai là việc mở rộng các dịch vụ nhằm gia tăng doanh số. Các doanh nghiệp phải tìm cách ứng dụng những tính năng mới của CNTT như các dịch vụ số hóa và nội dung thông tin chuyển tải để tìm kiếm kênh bán hàng mới thông qua việc mở rộng các sản phẩm và dịch vụ truyền thống. Trong một số ngành công nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực truyền thông và giải trí, các công ty phải tìm ra hình thức bán hàng mới nhằm bù đắp cho toàn bộ dòng doanh thu bị mất. Đối với các ngành khác, việc bù đắp doanh thu sẽ mang lại lợi nhuận chính yếu. Các nhà sản xuất xe hơi đã nhanh chóng tìm ra nguồn lợi nhuận bổ sung từ việc cung cấp dịch vụ ứng phó khẩn cấp và cảnh báo sự ùn tắc giao thông, như MyFord Touch của Ford. Việc cấp mã số truy cập vào trang web nuôi thú ảo đặc biệt dành cho trẻ nhỏ đã giúp doanh số của hãng sản xuất thú nhồi bông WebKinz tăng vọt trong thời gian gần đây.

Thứ ba là việc xác định lại các yếu tố cốt lõi trong giải pháp giá trị khách hàng. Việc nắm bắt cơ hội từ cuộc cách mạng kỹ thuật số sẽ giúp các công ty có thể xác định lại giải pháp này một cách linh hoạt. Điều đó khiến các công ty phải nhanh chóng thay đổi để có thể giữ chân khách hàng truyền thống và tìm kiếm nhiều khách hàng mới ở các phân khúc khác. Tờ The Wall Street Journal đã sớm thành công khi quyết định tính phí đọc trên các bài báo trực tuyến của mình, trong khi các nhà xuất bản báo in vẫn còn loay hoay trong việc tìm kiếm một mô hình kinh doanh bền vững hy hữu trong thời đại của nội dung miễn phí và các nhà báo công dân. Chiến lược này đã thu hút khách hàng mới, những người thích đọc báo trên máy tính và các thiết bị di động.

Định hình lại mô thức điều hành

Giải pháp giá trị khách hàng trong thời đại kỹ thuật số phụ thuộc nhiều vào mô hình điều hành mới. Trong nhiều trường hợp, việc thay đổi mô hình hoạt động cũng có mối tương quan với hiệu quả và năng suất hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể kiến tạo ra một mô thức điều hành kinh doanh phù hợp, các doanh nghiệp phải thực hiện rất nhiều công việc một cách đồng bộ, như: tạo ra các khả năng số hóa phù hợp, tận dụng thông tin để quản lý toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp, tích hợp và tối ưu hóa tất cả các yếu tố kỹ thuật số và vật lý.

Chọn lựa cơ chế chuyển đổi phù hợp

Việc xác định cơ chế chuyển đổi phù hợp nhất – dù là mở rộng giải pháp giá trị khách hàng, chuyển đổi mô hình hoạt động, hoặc kết hợp cả hai – đòi hỏi doanh nghiệp phải thực sự hiểu biết và đánh giá chính xác các yếu tố sau: thị trường cho sản phẩm và dịch vụ khi chuyển từ cơ chế cũ sang mô hình số hóa; tính di động, các cấp độ truy cập vào mạng xã hội và sự mong đợi của khách hàng; những chuyển biến mang tính chiến lược của những doanh nghiệp đầu ngành; mức độ hội nhập ở mọi giai đoạn chuyển đổi.

(Theo Thời báo kinh tế SG)