Sử dụng an toàn thuốc kháng viêm giảm đau

 

Vấn đề đầu tiên là những thuốc nào được khuyến cáo nên có trong tủ thuốc gia đình? Đầu bảng là paracetamol (hay acetaminophen), thuốc có tác dụng hạ sốt nhiều hơn là giảm đau và có thể dùng ở hầu hết các lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn tuổi, dung nạp tốt và ít có tác dụng phụ. Nhóm thuốc này được sản xuất đa dạng về chủng loại, phù hợp với nhiều đối tượng như tiêm truyền (chỉ sử dụng tại bệnh viện), viên nén, nhộng, sủi bọt, kể cả tọa dược (nhét hậu môn). Liều dùng thông thường đối với trẻ em là 15mg/kg, dùng không quá 4 lần trong ngày. Đối với người lớn, liều dùng từ 1.000mg (2 viên) - không quá 4.000mg mỗi ngày, có thể chia thuốc trong ngày ra từ 2 - 4 lần. Để tăng tác dụng giảm đau, người ta có thể phối hợp paracetamol với codein, cafein, tramadol, các chất này có thể gây trạng thái ngầy ngật, buồn ngủ, ảnh hưởng khả năng vận hành máy móc, tàu, xe… vì thế khi sử dụng thuốc cần phải xem kỹ các thành phần.

 

Danh mục thuốc không cần kê toa còn có thêm các loại thuốc kháng viêm giảm đau như ibuprofen, naproxen, aspirin,…

Ibuprofen là thuốc kháng viêm không steroid thông dụng có thể được dùng khi người bệnh có sốt kèm theo đau nhức cơ khớp. Tương tự, chúng ta có thể sử dụng naproxen uống 1-3 lần trong ngày hoặc aspirin. Tuy nhiên, một điểm cần lưu ý các thuốc kháng viêm không steroid thường gây ra biến chứng đường tiêu hóa đôi khi rất nặng nề nếu dùng ở người trên 65 tuổi hay dùng liều cao kéo dài. Để giảm thiểu nguy cơ đối với đường tiêu hóa, hiện nay, các nhà bào chế thường phối hợp paracetamol với các hoạt chất trên nhằm tăng thêm hiệu quả đồng thời giảm thiểu tai biến.

 

Bên cạnh những bệnh nhiễm theo mùa, trong sinh hoạt, chúng ta cũng thường đối diện với những đau đớn do chấn thương hoặc những bệnh thông thường khác. Trợt té vài bậc thang, một cơn đau nhức xuất hiện ở khớp gối hay ở bàn chân sau một buổi tập luyện thể dục thể thao quá hăng say, hay có khi là những cơn đau thắt lưng đến và đi nhiều khi không báo trước cũng là những lý do khiến ta phải cầu cứu tới thuốc men và các loại dầu xoa bóp hoặc cao dán... Thiết nghĩ, đối với những tình huống như thế, hầu hết chúng ta đều có thể “tự xử” một cách nhẹ nhàng và đơn giản.

 

 

Một số điều cần lưu ý khi sử dụng các loại thuốc kháng viêm giảm đau là không bao giờ cố kéo dài thời gian sử dụng thuốc quá 5 - 10 ngày mà không có tư vấn của thầy thuốc. Đối

với trường hợp sốt cao, paracetamol hay acetaminophen luôn là sự lựa chọn đầu tiên nhờ hiệu quả và độ an toàn. Các loại thuốc kháng viêm như ibuprofen, naproxen, aspirin tuy cho kết quả giảm đau và hạ sốt nhanh nhưng dễ gây biến chứng xuất huyết tiêu hóa hay loét đường tiêu hóa, do đó không được dùng cho người bị sốt xuất huyết, người có tiền sử bệnh tiêu hóa như viêm hay loét dạ dày, thuốc cũng có thể gây dị ứng hay cơn hen cấp tính nặng cho người có cơ địa dị ứng hay hen suyễn...

 

Các loại thuốc kháng viêm cổ điển khác và các thuốc thế hệ mới hiện chưa được khuyến cáo cho sử dụng không qua ý kiến bác sĩ vì những lý do an toàn cho người dùng.

 

Lưu ý chung cho mọi trường hợp, đó là nên chú ý và đưa người bệnh đến khám tại cơ sở y tế gần nhất khi thấy sau 3 ngày dùng thuốc mà bệnh không thuyên giảm, trái lại có vẻ mệt hơn hoặc xuất hiện thêm triệu chứng mới như mệt lả, nôn ra máu, tiêu phân đen, khó thở… Trước khi cần đến thuốc, nên bắt đầu bằng các biện pháp ngoài thuốc như chườm mát cho người bị sốt, nghỉ ngơi cho người bị đau hay mệt mỏi, chườm đá vùng cơ thể bị chấn thương… Trước khi uống thuốc, nên xem kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc.

 

Cuối cùng, xin đừng ngần ngại xin ý kiến tư vấn của thầy thuốc hay nhân viên y tế khi cần.

 

(BV Nguyễn Tri Phương, Phó Chủ tịch Hội Thấp khớp học TP. HCM)

[ Trở về]