Dù được cứu sống, nhưng hậu quả khôn lường

Hằng năm trên thế giới có khoảng một triệu người chết do tự tử và số tự tử bất thành hoặc có ý định tự tử lên tới gần 20 triệu người. Nguyên nhân tử vong do tự tử đứng thứ 13 trong số các nguyên nhân tử vong chung và là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Nguyên nhân tự tử cũng nhiều và cũng lắm cách quyên sinh. Nhưng theo thống kê, tự tử bằng uống các thuốc an thần - gây ngủ (ATGN) là hay gặp nhất. Đối với các trường hợp này, dù cho được cấp cứu kịp thời cũng vẫn còn nhiều hậu quả muộn mà bệnh nhân (BN) phải gánh chịu.

Di chứng nặng nề

Tự tử bằng thuốc có thể để lại nhiều di chứng nặng nề.

Người có ý định tự tử thường dùng một lượng lớn các thuốc ATGN gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần liều được phép dùng. Với một liều độc như vậy, việc tổn thương các tế bào thần kinh (TK), tổn thương gan, thận, loạn nhịp tim... là điều không thể tránh khỏi. Những ảnh hưởng này có thể vẫn còn tồn tại ngay cả sau khi BN đã được xuất viện tái hòa nhập với gia đình và xã hội.

Khi BN uống quá liều thuốc ATGN thường bị hôn mê và tụt huyết áp ở các mức độ khác nhau. Khi bị hôn mê, hô hấp thường kém do tắc nghẽn đường thở  (tụt lưỡi, ứ đọng đờm dãi) và tổn thương phổi do hít phải dịch vị và các chất tiết. Việc này dẫn đến ôxy máu giảm. Thiếu ôxy làm tổn thương tất cả các tế bào trong cơ thể nhưng tế bào não là chịu hậu quả nặng nề nhất. Các di chứng do tổn thương tế bào thần kinh về  sau bao gồm nhẹ thì đau đầu chóng mặt, giảm trí nhớ, mất tập trung, dị cảm đầu chi, giảm hoặc mất khả năng lao động trí óc, nặng hơn có thể có các cơn co giật và tồi nhất là sống kiểu thực vật khi tổn thương não quá nặng nề. BN cũng có thể bị suy giảm thính lực (ù tai, nghe kém, điếc) và thị lực sau này. Việc thiếu ôxy máu cũng làm tổn thương gan, thận, tim... nhất là ở các BN đã có các bệnh mạn tính của các cơ quan này từ trước.

Các di chứng về hô hấp cũng có thể gặp nếu BN bị viêm phổi do hít phải dịch vị gây hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS) là nguyên  nhân xơ phổi, suy hô hấp về sau hoặc sẹo, hẹp, polýp khí quản là biến chứng ở các BN phải đặt ống nội khí quản, mở khí quản khi phải thở máy. Khi nằm bất động lâu cũng gây tổn thương hệ cơ do thiếu máu nuôi và tiêu tế bào cơ gây hậu quả là BN thường bị chuột rút, mỏi cơ, đau cơ, teo cơ. Một số BN có thể có suy giảm, mất thị lực (do hôn mê quá sâu mất các phản xạ bảo vệ của mắt gây loét, thủng giác mạc) hoặc viêm tắc mạch máu đáy mắt, tổn thương thần kinh thị giác...

Ảnh hưởng sâu sắc về tâm lý

Cũng thường gặp một tình trạng trầm cảm sau khi dùng thuốc ATGN tự tử. Tình trạng trầm cảm có từ trước bị nặng thêm hay mới xuất hiện sau khi dùng lượng thuốc ATGN quá lớn. BN mệt mỏi, chán nản, bi quan, giảm hoặc mất hứng thú làm việc, mất ngủ triền miên. Hậu quả là có BN tìm cách tự tử rất nhiều lần nếu không được điều trị trầm cảm và ngăn chặn kịp thời.

Những BN ngộ độc thuốc ATGN thường phải được điều trị tích cực như rửa dạ dày, truyền dịch, đặt các đường truyền lớn vào tĩnh mạch trung tâm, đặt ống nội khí quản, mở khí quản, thở máy thậm chí phải lọc máu loại trừ chất độc. Những biện pháp điều trị này ít nhiều cũng để lại cho BN những “ấn tượng kinh khủng” không bao giờ quên. Vì vậy, có tới quá nửa số BN trên sau khi về với gia đình thường có những biểu hiện về tâm thần như hốt hoảng, lo lắng vô cớ, thay đổi tính tình, mất ngủ, ác mộng... Thậm chí có BN còn không thể tái hòa nhập xã hội như trước.

Các khía cạnh xã hội ảnh hưởng đến BN như cách nhìn nhận đối với người đã có quá khứ tự tử bất thành, bản thân BN có mặc cảm, khó hòa nhập với xung quanh cũng cần được xem xét.

Cuộc sống vô cùng đáng quý

Tự tử bằng thuốc ATGN quả gây nhiều hệ lụy lâu dài. BN đương nhiên là người phải lãnh chịu nhưng không có nghĩa là gia đình và xã hội không bị ảnh hưởng. Để giảm thiểu tình trạng này là trách nhiệm của tất cả mọi người nhưng có lẽ chủ yếu vẫn là ý chí nghị lực của mỗi cá nhân. Cuộc sống là vô cùng đáng quí vì vậy nếu như ai đó có ý định quyên sinh xin hãy nhớ tới lời khuyên của J. Maxwell "một người thông minh thì sớm hay muộn anh ta cũng nhận ra rằng cuộc sống là sự kết hợp của những ngày đẹp và xấu, thành công và thất bại, cho và nhận. Anh ta sẽ hiểu được rằng không cần thiết phải có một tâm hồn quá nhạy cảm, nên bỏ qua một số việc..." và của Bill Gates "Thế giới vốn không công bằng. Bạn biết điều này chứ? Dù bạn có nhận thấy sự bất công trong xã hội hay không thì cũng đừng hy vọng làm thay đổi được nó. Việc cần làm là hãy thích nghi với nó".

( Theo ThS. Vũ Đức Định // Báo Sức khỏe đời sống Online )