Sắt và acid folic với sức khỏe phụ nữ

Sắt và acid folic có vai trò quan trọng đối với phụ nữ, nhất là trong thời kỳ mang thai. Tuy nhiên, để mang lại hiệu quả tốt nhất, người bệnh cần biết bổ sung đúng cách hai loại chất này...

Vai trò của sắt và acid folic

Trong các chất khoáng (hay còn gọi nguyên tố vi lượng) được cung cấp hàng ngày, sắt đóng vai trò hết sức quan trọng đối với máu. Vì đây là yếu tố cần thiết tạo nên hemoglobin, là chất tạo nên màu đỏ của hồng cầu, có nhiệm vụ chuyên chở ôxy (dưỡng khí) và CO2 (thán khí) trong quá trình hô hấp. Nếu cơ thể bị thiếu sắt sẽ gây nên tình trạng thiếu máu thiếu sắt. Lưu ý, có nhiều dạng thiếu máu và thiếu máu thiếu sắt là dạng phổ biến nhất của bệnh thiếu máu (còn có dạng thiếu máu thiếu acid folic, thiếu máu thiếu vitamin B12). Phụ nữ dễ bị thiếu máu thiếu sắt hơn nam giới vì dự trữ sắt của họ thấp do mất máu trong các kỳ kinh nguyệt.

Acid folic chính là viatmin B9. Acid folic nằm trong số 13 vitamin cần được cung cấp hằng ngày (gồm 4 viatmin tan trong dầu A, D, E, K; vitamin C và 8 vitamin nhóm B tan trong nước; acid folic thuộc nhóm B tan trong nước). Trước đây, người ta không quan tâm nhiều đến vai trò của acid folic đối với hoạt động cơ thể nhưng những phát hiện gần đây về một số chức năng của nó đối với việc duy trì và bảo vệ sức khỏe nói chung, đặc biệt bảo vệ tật khiếm khuyết về ống tủy sống của bào thai ở phụ nữ mang thai và ngăn ngừa một số bệnh lý tim mạch ở người cao tuổi, mà vai trò quan trọng của vitamin này được đề cao hơn. Nếu phụ nữ mang thai không được cung cấp đủ acid folic sẽ đưa đến khiếm khuyết trong sự hình thành ống tủy sống của bào thai, thai nhi có nguy cơ bị tật nứt đốt sống (spina bifida). Dị tật ống thần kinh là sự khiếm khuyết đưa đến ống thần kinh không đóng kín. Phần lớn dị tật ống thần kinh thường thấy là nứt ống đốt sống hay còn gọi gai cột sống chẻ đôi.

Bà bầu cần được bổ sung sắt và acid folic.

Phụ nữ không mang thai cần lưu ý đến các yếu tố nguy cơ thúc đẩy thiếu máu thiếu sắt và thiếu acid folic như: ra huyết kéo dài, ra huyết nhiều khi có kinh, ăn uống quá kiêng khem (có khi vì ám ảnh sợ béo phì). Nếu bị thiếu máu loại này, phụ nữ sẽ bị mỏi mệt thường xuyên, giảm hẳn hoạt động thể lực, sút giảm trí nhớ... Còn ở phụ nữ mang thai, nguy cơ bị thiếu máu thiếu sắt và thiếu acid folic cao hơn nhiều.

Đối với phụ nữ, đặc biệt phụ nữ mang thai, nói đến bổ sung sắt thường đồng nghĩa bổ sung sắt và acid folic. Khi có thai, dự trữ sắt có sẵn trong cơ thể không đáp ứng nhu cầu tạo hồng cầu do sự tăng thể tích máu ngày càng nhiều để nuôi thai. Còn nhu cầu acid folic tăng gấp 4 lần so với trước khi mang thai. Ở thai phụ, thiếu máu thiếu sắt làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và tăng nguy cơ mất máu nhiều trong lúc sinh và sau sinh, dễ sẩy thai, chậm phát triển bào thai, dễ sinh non tháng.

Bổ sung sắt và acid folic hợp lý

Để tránh tình trạng thiếu vitamin và chất khoáng nói chung, nên ăn uống đầy đủ chất. Để không thiếu acid folic và sắt, nên ăn các loại thịt có màu đỏ (lợn, bò), gan, rau xanh, các loại đậu, ngũ cốc. Tuy nhiên, cần lưu ý phụ nữ là đối tượng dễ thiếu hụt sắt, cả acid folic và trong một số trường hợp, sự bổ sung hai chất dinh dưỡng tối cần thiết này thông qua thức ăn thức uống là không đủ.

Dự phòng thiếu máu thiếu sắt và thiếu acid folic không khó ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và phụ nữ có thai. Chỉ cần uống 1 viên thuốc chứa acid folic và sắt mỗi ngày (hiện trên thị trường có nhiều dược phẩm phối hợp hai chất này...) là đủ nhu cầu cung cấp acid folic và sắt cho cơ thể.

Khi dùng thuốc chứa acid folic và sắt nên lưu ý:

Không uống với nước trà (chè) mà nên uống với nước lã đun sôi để nguội (vì trà cản trở sự hấp thu sắt).

Không uống chung với thuốc kháng acid trị viêm loét dạ dày - tá tràng (sắt không được hấp thu), không uống chung với tetracyclin (tetracyclin bị giảm hấp thu).

Sau khi uống thuốc, phân thường có màu đen (do màu của sắt, đây là dấu hiệu không đáng ngại).

Do những hậu quả xấu của thiếu máu thiếu sắt và thiếu acid folic được kể ở trên, cần xem trọng việc phòng ngừa và điều trị sớm rối loạn này trong chương trình chăm sóc sức khỏe sinh sản ở người phụ nữ.

Theo SKDS