Trẻ nói ngọng, khi nào cần điều trị?

Nhiều bé đến tuổi tập nói thường bị ngọng, phát âm không đúng khiến các cha mẹ băn khoăn liệu cháu có mắc bệnh không? Khi nào cần điều trị. Bài viết sau đây giúp hiểu rõ vấn đề này.

Nói ngọng là rối loạn phát âm lời hay trẻ nói không rõ từ, thường xảy ra ở hầu hết trẻ, nhất là trong giai đoạn lúc bắt đầu tập nói. Theo thời gian tăng trưởng, các cấu trúc phát âm  như hàm, môi, lưỡi, răng, lưỡi gà... phát triển thì lời nói của trẻ sẽ rõ hơn; các âm nói rõ hơn cũng tùy theo các giai đoạn phát triển của trẻ, ví dụ âm m, b trẻ phát âm đúng từ khi còn nhỏ, còn âm r, s, tr sẽ nói rõ khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, có một số trẻ sẽ không tự khỏi và điều này ảnh hưởng rất nhiều đến trẻ trong quá trình giao tiếp, ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ.

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ nói ngọng. Một số trẻ ngậm núm vú giả nhiều, lâu, lưỡi sẽ có xu hướng thè ra ngoài, nên khi phát âm, theo thói quen, lưỡi trẻ thường đưa ra ngoài khiến âm bị chệch. Ngoài ra, rối loạn phát âm có thể là hậu quả của rối loạn hành vi. Có trẻ chơi game, xem ti vi quá nhiều, dẫn tới tình trạng học ngôn ngữ không qua nghe - nói mà qua nhìn - nói, khiến cung thính giác không được kích thích gây rối loạn phát âm. Những trẻ này ngoài nói ngọng còn hay cáu giận. Một số trẻ còn bắt chước người trong nhà, ở lớp nói ngọng. Vì thế, nếu  trong gia đình hoặc ở lớp có người lớn nói ngọng, trẻ dễ nói theo.

Hướng dẫn trẻ cách đặt vị trí đúng của cơ quan phát âm, cách nhận ra âm nào đúng.

Bên cạnh đó, trẻ bị các bệnh ảnh hưởng đến đường phát âm như bệnh mũi xoang, viêm VA... cũng hay nói ngọng. Các bé thường gặp tình trạng có những chữ đáng lẽ ra miệng phải kín nhưng trẻ khó thở nên há mồm, dẫn tới phát âm sai.

Những tổn thương thực thể như dị dạng đường phát âm, ngắn lưỡi, sứt môi hở hàm ếch, tổn thương miệng... cũng là nguyên nhân gây ngọng. Một số trẻ cũng có thể ngọng do bộ phận thính giác. Khi nghe kém, trẻ không đủ vốn từ để học nói đầy đủ, thành ra ngọng (cũng như trẻ không nghe được thì không nói được, thành câm).

Theo một số tài liệu, nguyên nhân là trẻ có vấn đề khiếm khuyết trong quá trình phát triển ngôn ngữ. Nhiều trẻ có thể ngọng tới 7-8 tuổi rồi tự hết nhưng việc nói không rõ này có thể ảnh hưởng nhiều đến việc học hành, giao tiếp, sự tự tin của trẻ.

Tuy nhiên, trên thực tế, trẻ em  2 tuổi ở thời điểm tập nói, nếu nói ngọng là hoàn toàn bình thường nhưng tới 4 tuổi vẫn chưa sửa được thì phải coi là bất thường, cần tìm hiểu nguyên nhân và tìm cách khắc phục.

Tùy từng nguyên nhân mà các bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị cho phù hợp. Ngoài ra, trẻ nói ngọng sẽ được các bác sĩ kiểm tra các cấu trúc phát âm và các âm trẻ nói sai để hướng dẫn trẻ cách đặt vị trí đúng của cơ quan phát âm, cách nhận ra âm nào đúng âm nào sai, cách sử dụng đúng các quy luật phát âm để trẻ nói rõ ràng và dễ hiểu.

Theo SKDS