Thực phẩm chức năng giảm cân

Trên thị trường có rất nhiều loại thực phẩm chức năng giảm cân (TPCNGC), tuy nhiên, tác dụng của những loại thực phẩm này thực hư thế nào rất khó biết được.

Tháng năm vừa qua, Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã cảnh báo ngưng dùng ngay thực phẩm giảm cân Hydroxycut, vì gây tổn hại cho gan. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng  của VN cũng phát hiện nhiều loại TPCNGC dỏm, quá đát... Sau đây là những điều cần biết về TPCNGC.

1/ TPCNGC thường chứa những chất gì, có tác dụng như thế nào?

TPCN là những chế phẩm bắt nguồn từ thực phẩm hay các loại dược thảo đã được thay đổi thành phần qua chế biến, bổ sung, nhằm đưa đến tác dụng sinh lý nào đó có lợi cho sức khỏe. Các TPCN nói chung được bày bán với dạng bột, cao, sâm, nước, trà, nhưng cũng có thể ở dạng viên nén, viên nang nhưng không được xem là thuốc. Trên nhãn, bao bì của TPCN bắt buộc phải ghi rõ: "Đây không phải là thuốc và không được dùng để thay thế thuốc". Lấy ví dụ sản phẩm là vitamine và chất khoáng, nếu nhà sản xuất đăng ký là thuốc, thì sản phẩm đó phải bán trong nhà thuốc. Nhưng nếu đăng ký là TPCN thì có thể bày bán rộng rãi ở các siêu thị.

Hiện nay, không ít người vì muốn giảm cân nhanh chóng, dễ dàng, đã sẵn sàng bỏ ra bạc triệu mua  TPCNGC sử dụng. Bên cạnh một số chế phẩm có chất lượng, bảo đảm an toàn (đương nhiên phải dùng đúng cách, đúng liều lượng theo hướng dẫn), đã xuất hiện nhiều chế phẩm dỏm gây hậu quả không lường cho người dùng. Với TPCNGC dỏm, người sử dụng sẽ không đạt được mục đích giảm cân, hoặc giảm cân nhưng đi tiêu và đi tiểu nhiều (chứa các loại dược thảo có tác dụng tẩy xổ và lợi tiểu), khiến người mệt mỏi, nhanh chóng tăng cân trở lại sau khi ngưng sử dụng TPCNGC.

2/ Nên sử dụng TPCNGC thế nào để hiệu quả, an toàn?

Thông thường, dư cân béo phì là do ăn uống quá thừa chất dinh dưỡng sinh năng lượng (đường bột, béo) nhưng lại không có sự vận động thích hợp để tiêu hao năng lượng. Vì vậy, để giảm cân phải đồng thời tác động đến hai yếu tố: chế độ dinh dưỡng thích hợp (ăn kiêng) và chế độ tập luyện thể dục thích hợp. TPCNGC chỉ có tác dụng hỗ trợ, không tác động đến hai yếu tố vừa kể. Nên biết quảng cáo chỉ dùng TPCNGC không thôi, trong năm ngày giảm 3kg là không đáng tin. Mặc dù TPCNGC có nguồn gốc thiên nhiên nhưng vẫn phải dùng đúng liều lượng theo hướng dẫn mới an toàn.

Giảm cân quá nhanh thường không tốt cho sức khỏe, vì trong thời gian ngắn, cơ thể phải kiêng khem các chất dinh dưỡng bấy lâu nay đã được cung cấp thừa mứa và tiêu hao quá nhiều năng lượng trong khi chưa có sự thích nghi. Tùy theo thể trọng mỗi người mà sự giảm cân trong khoảng thời gian có khác nhau, tốt nhất nên nhờ bác sĩ hoặc chuyên viên dinh dưỡng tư vấn.

3/ TPCNGC dạng bột có thể thay thế bữa ăn, cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể?

Chế độ ăn kiêng thích hợp để giảm cân hiệu quả là đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, nhưng tỷ lệ giữa các chất dinh dưỡng ấy (đạm, đường bột, béo, vitamine, chất khoáng) phải thật phù hợp để có thể xuống cân theo yêu cầu. TPCNGC dạng bột bắt buộc phải có tính chất của chế độ ăn uống mới có thể thay thế được bữa ăn.

4/ Những trường hợp nào không nên sử dụng TPCNGC?

Có trường hợp béo phì bắt buộc phải dùng thuốc chứ không thể dùng TPCNGC nếu muốn giảm cân hiệu quả. Những người có nhu cầu giảm cân nói chung, tốt nhất nên đi khám bác sĩ hoặc chuyên viên dinh dưỡng để được tư vấn về biện pháp thích hợp và an toàn trong việc giảm cân.

Lưu ý: Hiện nay trên thế giới đã cảnh báo về  nhiều loại TPCNGC có chứa thuốc chống béo phì, loại nguy hiểm đã bị cấm (như fenfluramine) hoặc chứa thuốc Đông y có thể gây tai biến như  ma hoàng (ephedra).

(PGS-TS Nguyễn Hữu Đức - ĐH Y Dược TP.HCM)